De traditionele 40-urige werkweek van maandag tot en met vrijdag is al jaren het standaardwerkritme, maar nu we een nieuw digitaal tijdperk betreden waar de balans tussen werk en privéleven meer gewenst is, wint de vierdaagse werkweek wereldwijd aan populariteit.

Deze revolutionaire verschuiving wordt gevoed door studies die aantonen hoe te lang te veel werken  leidt tot burn-out, minder productiviteit en een slechte mentale gezondheid, terwijl kortere werkweken leiden tot een hogere productiviteit en andere positieve resultaten.

In dit artikel onderzoeken we de oorsprong van de vierdaagse werkweek en waarom deze in een zo populair is geworden.

 Voordelen van de vierdaagse werkweek

Een kortere werkweek heeft voor zowel medewerkers als werkgevers de volgende voordelen.

• Een betere werk/privé balans. Met elke week een extra vrije dag, krijgen medewerkers meer tijd voor andere activiteiten, gezinsverplichtingen, hobby’s en broodnodige rust. Dit leidt tot minder stress en een meer welzijn.
• Blije en betrokken medewerkers: Met extra vrije tijd stijgt de tevredenheid en motivatie van medewerkers. Zij zullen het waarderen dat ze meer controle hebben over hun tijd. Dit zal weer een positief gevolg hebben voor de retentie-, loyaliteit- en betrokkenheid van jouw personeel.
• Meer productiviteit: Hoewel het misschien tegenstrijdig lijkt, kunnen kortere werkweken juist tot meer productiviteit zorgen. Onderzoek en verschillende proefprojecten hebben aangetoond dat medewerkers vaak meer urgentie en focus ervaren wanneer ze hun werk in minder kunnen doen. Als gevolg daarvan kunnen ze efficiënter werken en taken beter prioriteren, en hebben ze mogelijk een verbeterd concentratieniveau.
• Minder afwezigheid en burn-out: Een fit en uitgerust team heeft minder risico op uitputting. Dit kan leiden tot minder ziektemeldingen en minder stress gerelateerde burn-outs.
• Talent aantrekken en behouden: Het bieden van een vierdaagse werkweek kan een voordeel zijn voor toekomstige sollicitanten. Het kan een onderscheidende factor zijn in een concurrerende arbeidsmarkt. Ook kan het zorgen voor betere retentiepercentages, omdat personeel eerder geneigd is bij een werkgever te blijven die hun welzijn op prijs stelt.
• Duurzaamheid: Een vierdaagse werkweek leidt tenslotte tot minder energie- en waterverbruik en minder afvalproductie. Bovendien levert woon-werkverkeer een aanzienlijke bijdrage aan de CO₂-uitstoot en luchtvervuiling: bij minder werkdagen zal er minder gebruik worden gemaakt van het openbaar vervoer en zijn er minder files, lagere emissies en brandstofverbruik van auto’s.

Geschiedenis en evolutie van de vierdaagse werkweek

De 40-urige, 5-daagse werkweek was niet altijd de norm. Wanneer we verder terugkijken, was meer dan 60 uur per week werken de standaard. Verschillende sociale instituten hebben hard gevochten om dit wereldwijd te veranderen.

Enkele mijlpalen die ons hebben gebracht waar we nu zijn:

• Begin 20e eeuw: Het concept van kortere werktijden won eind 19e en begin 20e eeuw aan populariteit dankzij de arbeidersbeweging. Werknemers in de VS pleitten voor een werkdag van acht uur, met de slogan “acht uur voor werk, acht uur voor rust, acht uur voor vrije tijd”. In Europa heerste een soortgelijk sentiment. Terwijl de focus lag op het verkorten van de dagelijkse werktijd, legde deze beweging tevens de basis voor latere gesprekken over kortere werkweken.
• De IAO: In 1919 werd de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) opgericht, met als doel het bevorderen van sociale rechtvaardigheid en de verbetering van arbeidsomstandigheden wereldwijd. De IAO pleitte voor de achturige werkdag, wat leidde tot internationale overeenkomsten en conventies ter ondersteuning van kortere werkweken.
• De invloed van Henry Ford: In de jaren twintig ontdekte Henry Ford dat het terugbrengen van de werkweek van 60+ naar 40 uur leidde tot een hogere productiviteit. Zijn invloed en dat van andere bedrijven en publieke figuren, samen met protesten van activisten, droegen hun steentje bij aan het bevorderen van gunstigere werkuren.
• Kellogg’s experiment met de 6-urige werkdag: leidde al in de vorige eeuw tot positieve resultaten als meer productiviteit en minder verloop. Het werd echter stopgezet, naar verluidt door verzet van het management.
• De crisis van de jaren 1930: De Great Depression in de Verenigde Staten leidde tot hoge werkloosheidscijfers. Om deze crisis te verlichten kwam er meer aandacht voor alternatieve werkregelingen. Door de werkweek te verkorten kwam er werk vrij om over meer mensen te kunnen verdelen. In 1933 keurde de Amerikaanse Senaat een wetsvoorstel goed voor een 30-urige werkweek, die later werd geschrapt.
• Eind 20e eeuw: kwamen er met name in Europa initiatieven op gang om de werkuren aan te pakken en zo de werk – privé balans te verbeteren. Landen, zoals Frankrijk en Duitsland, voerden wettelijke hervormingen door die de standaard werkweek geleidelijk aan verkortten. Uiteindelijk introduceerde Frankrijk in 1998 de 35-urige werkweek.
• Het Nederlandse recht op deeltijd: Nederland is een pionier in het bevorderen van deeltijd. In de jaren tachtig introduceerde de overheid de ‘Wet aanpassing arbeidsduur.’ Dit had als doel meer werkgelegenheid te creëren door werknemers aan te moedigen minder uren te werken. De wet zorgde voor financiële prikkels voor zowel werkgevers als medewerkers, en voor een betere balans tussen werk en privé. Als gevolg hiervan kwam deeltijdwerk in een stroomversnelling en zijn wij nu het land met de hoogste percentages parttimers ter wereld.

Ontwikkelingen wereldwijd en casestudy’s

De afgelopen jaren kreeg het idee om de werkweek te verkorten wereldwijd hernieuwde aandacht. Een van de invloeden was de COVID-19-pandemie die de traditionele werkpatronen aanzienlijk verstoorde en de invoering van flexibele regelingen versnelde. Omdat mensen tijdens lockdowns thuis moesten werken, zagen managers dat medewerkers ondanks de veranderingen nog altijd konden presteren.

Gecombineerd met onderzoek van de non-profitorganisatie 4 Day Week Global (4DWG) en andere proefprojecten, ontstond er een sterk argument om van deze nieuwe aanpak een standaard te maken.

De proef van Perpetual Guardian, Nieuw-Zeeland

4DWG was een van de motoren achter het invloedrijke Perpetual Guardian-proces. In 2018 liet dit in Nieuw-Zeeland gevestigde bedrijf medewerkers vier dagen per week werken terwijl ze voor vijf dagen werden betaald. Het experiment resulteerde in een productiviteitsstijging van 20%, een hogere medewerkerstevredenheid en een betere balans tussen werk en privéleven. Als gevolg hiervan voerde het bedrijf de vierdaagse werkweek permanent in.

Microsoft Japan

In de zomer van 2019 voerde Microsoft Japan eveneens de vierdaagse werkweek in. Het bedrijf rapporteerde een productiviteitsstijging van 40%, evenals een verlaging van de elektriciteitskosten van 23% en een verlaging van het papierverbruik van 59%. 90% van de betrokken medewerkers gaf de voorkeur aan de kortere werkweek.

IJsland

De IJslandse overheid en de vakbonden hebben tussen 2015 en 2019 diverse proeven uitgevoerd onder 2500 medewerkers in verschillende sectoren. Daarbij werden werkuren teruggebracht van 40 naar 35-36 uur per week zonder inhouding van het salaris. De proeven waren een ‘overweldigend succes’ en de productiviteit bleef in de meeste gevallen gelijk of verbeterde zelfs. Tegen 2021 had 86% van de beroepsbevolking van het land het recht om hun werkweek te verkorten.

Spanje

In maart 2021 lanceerde de Spaanse regering een proefproject van drie jaar om de effecten te bestuderen van een 32-urige werkweek van vier dagen (zonder loonsvermindering). Bij dit project zijn ongeveer 200 bedrijven betrokken.

Nederland

De gemiddelde werkweek in Nederland staat al op 29 uur. Er zijn minstens 300 bedrijven die standaard een vierdaagse 32-urige werkweek aanbieden (zonder loonsvermindering).

België

Vanaf november 2022 hebben medewerkers in België het recht om een vierdaagse werkweek aan te vragen, maar ze moeten in feite nog steeds hetzelfde aantal uren werken als voorheen.

Verenigd Koninkrijk

Veel Britse bedrijven experimenteren met deze aanpak. Volgens een onderzoek van Harvard Business Review meldde 50% van de bedrijfsleiders verhoogde werknemerstevredenheid, verminderde ziekte van medewerkers en kostenbesparingen van bijna £ 92 miljard per jaar.

Zal de vierdaagse werkweek wereldwijd aanslaan?

Het invoeren van een kortere werkweek is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder culturele normen, arbeidswetgeving, industriële praktijken en de bereidheid van werkgevers en medewerkers om alternatieve werkregelingen te omarmen.

Naarmate de jongere beroepsbevolking de arbeidsmarkt betreedt, komt er een groeiende vraag naar werkregelingen die prioriteit geven aan flexibiliteit en welzijn. Door deze verwachtingen zullen werkgevers sneller geneigd zijn om kortere werkweken aan te bieden om talent aan te trekken en Gen Z te motiveren en behouden.

Of een vierdaagse werkweek haalbaar is zal per sector verschillen. Voor kenniswerkers kan het eenvoudiger zijn om deze nieuwe regelingen aan te nemen, terwijl bedrijven met 24-uursactiviteiten, zoals productie of klantenservice, voor meer uitdagingen komen te staan.

Ondanks de veelbelovende resultaten bij veel bedrijven, zijn sommige organisaties al gestopt met het verkennen van de vierdaagse werkweek door de complexiteit om dit toe te passen binnen hun unieke situatie, evenals personeelsbelangen en andere factoren.

Hoewel het mogelijk slechts een geleidelijke verschuiving is, experimenteren steeds meer landen met kortere werkweken en voeren ze de veranderingen permanent door. Bovendien hebben onderzoekers gemeld dat als medewerkers eenmaal gewend zijn aan een kortere werkweek, ze voor geen goud weer terug willen naar de vijfdaagse werkweek. Het lijkt er op dat als bedrijven en medewerkers dit pad zijn ingeslagen, er geen weg meer terug is.

Conclusie

De vierdaagse werkweek wint wereldwijd aan kracht als nieuwe standaard voor de moderne beroepsbevolking. Dit is niet verwonderlijk gezien de voordelen: een betere medewerkerstevredenheid en -welzijn en retentie, een hogere productiviteit, lagere bedrijfskosten en diverse voordelen voor het milieu.

Ondanks veelbelovende resultaten in bepaalde branches, zal de wijdverspreide acceptatie ervan wereldwijd nog even op zich laten wachten.

Als jouw bedrijf nog niet klaar is om de sprong naar een vierdaagse werkweek te wagen dan is er een andere manier om de productiviteit en efficiëntie te verhogen: met WFM-software. MANUS is de meest ervaren WFM-partner in Europa. Neem contact met ons op voor een vrijblijvende demo.